Voorkom Financiële Verrassingen: Risicogestuurd Grip op uw Verbonden Partijen

In mijn jarenlange werk met publieke organisaties zoals gemeenten en provincies zie ik een terugkerend hoofdpijndossier: het verkrijgen van échte grip op deelnemingen en verbonden partijen. Denk aan afvalverwerkingsbedrijven, sociale werkbedrijven, bibliotheken of schouwburgen die een cruciale maatschappelijke rol vervullen en vaak een financiële bijdrage of subsidie ontvangen.

Veel bestuurders en controllers worstelen met dit vraagstuk. In de praktijk merken we dat het financiële resultaat van deze partijen pas echt duidelijk wordt na het opstellen van de jaarrekening. Als dat resultaat negatief is, is het te laat om nog bij te sturen. Een gemeente kan dan vaak niet anders dan het tekort dekken. Je laat een bibliotheek, schouwburg of veiligheidsregio immers niet zomaar failliet gaan; er is een maatschappelijk belang of zelfs een wettelijke plicht.

De recente coronacrisis heeft dit probleem pijnlijk blootgelegd. Theaters en schouwburgen zagen hun bezoekersaantallen kelderen. Gesubsidieerde sportverenigingen kregen het zwaar en stevenden af op een negatief resultaat. De vraag die ik toen veel hoorde was: hoe signaleren we tijdig de ernst van de situatie, zodat we proactief het gesprek kunnen aangaan over oplossingen? Hoe voorkomen we die nare verrassingen in de jaarrekening?

Van Reactief Bijpassen naar Proactief Sturen

Om organisaties te helpen de stap te maken van reactief financieren naar proactief sturen, hebben we op basis van onze praktijkervaring een effectieve methode ontwikkeld. Door middel van slimme vragenlijsten brengen we snel en efficiënt in kaart hoe groot het risico op een negatief financieel resultaat bij een verbonden partij is. De gedachte hierachter is om met minimale inspanning en op basis van beschikbare data een betrouwbaar en actueel beeld te krijgen.

Dit levert per partij een concrete rapportage op die dient als startpunt voor een constructief gesprek. Zo wordt sturing weer mogelijk.

Het Model: 5 Cruciale Stuurvariabelen

Het startpunt van onze methode is een model dat is gebaseerd op vijf stuurvariabelen. Samen geven deze een integraal beeld van het functioneren en de financiële gezondheid van een organisatie. We meten niet alleen het eindresultaat, maar juist de onderliggende factoren die dat resultaat bepalen.

De vijf variabelen die we in ons model gebruiken zijn:

1. Solvabiliteit: Een balansvariabele die fungeert als indicator voor de financiële buffer en de veerkracht op lange termijn.

2. Liquiditeit: Een cruciale variabele die antwoord geeft op de vraag: is er de komende maanden voldoende kasgeld om aan de verplichtingen te voldoen?

3. Operationeel resultaat: Deze variabele meet de afwijking ten opzichte van de begroting en zegt iets over de operationele prestaties.

4. Productie (Output): Zegt iets over de daadwerkelijk geleverde diensten of producten en de afwijking ten opzichte van de planning.

5. Risicoprofiel: Aan de hand van geselecteerde standaardrisico’s op thema’s als fraude, fiscaliteit, personeel en cybersecurity bepalen we de risicoratio per partij.

Voor iedere stuurvariabele is een objectieve signaleringswaarde vastgesteld die als ondergrens geldt. Zodra een waarde onder deze norm duikt, is dat een teken dat er aandacht nodig is.

| Stuurvariabelen | Signaleringswaarde |

| Solvabiliteitsratio | < 25 |

| Quick ratio | < 1 |

| Resultaatafwijking (%) | < 0 |

| Output afwijking (%) | > \|5\| |

| Risico’s (ratio) | < 1 |

Een Risicogestuurde Aanpak in de Praktijk

De kracht van deze aanpak zit in de vertaling van data naar gerichte actie. De waardes van de variabelen worden omgezet in een puntenscore (waarbij 5 punten ‘zeer slecht’ is). De totaalscore telt op tot maximaal 25 punten, wat een hoog risico aangeeft.

Op basis van deze risicoscore kunnen verbonden partijen, deelnemingen en zelfs belangrijke leveranciers worden ingedeeld in klassen. Aan elke klasse is een concrete actie gekoppeld. Dit zorgt ervoor dat u uw aandacht en middelen richt op de partijen waar de problemen het grootst zijn of dreigen te worden.

| Risicoscore | Risicogestuurde actie |

| 0 – 5 | Horizontaal toezicht |

| 6 – 10 | Jaarlijkse rapportage |

| 11 – 15 | Halfjaarlijkse rapportage |

| 16 – 20 | Kwartaalrapportage |

| 21 – 25 | Maandrapportage |

Met deze gestructureerde aanpak ontstaat er al vroegtijdig een beeld van mogelijke financiële tegenvallers. U wacht niet langer op de verrassing bij de jaarrekening, maar anticipeert op basis van actuele risico-inschattingen. Zo houdt u de regie en kunt u samen met uw partners werken aan een duurzaam gezonde toekomst.

Over de auteur:

Drs. Geert Haisma is de drijvende kracht achter Succesmanagement. Tijdens zijn jarenlange werk als bestuurskundige zag hij hoe een integrale kijk op doelen, processen en risico’s leidt tot meer succes. Daarom ontwikkelt hij vooruitstrevende instrumenten die organisaties helpen om effectiever te worden met behulp van data, moderne ICT en AI.